Czy aktywność fizyczna pomaga w walce z depresją?

Nie ulega wątpliwości, że aktywność fizyczna jest skutecznym środkiem zapobiegającym depresji, chociaż należy pamiętać, że rozwój tej choroby związany jest z wieloma różnymi czynnikami, więc nie istnieje pojedynczy środek zapobiegający depresji. Jednak jakie znaczenie ma aktywność fizyczna, gdy depresja już występuje?

Na depresję cierpieć może ok. 5 proc. dorosłych na całym świecie. Złoty standard jej leczenia to połączenie farmakoterapii i psychoterapii. Coraz częściej stosuje się też, zwłaszcza w przypadku depresji lekoopornej, elektrowstrząsy. Główną zasadą medycyny współczesnej jest profilaktyka – i okazuje się, że ruch ma w kontekście depresji duże znaczenie.

Jak ruch zapobiega depresji?

Aktywność fizyczna korzystnie wpływa na pracę układu krążenia, poprawia metabolizm oraz zapewnia lepszy sen, co ma istotne znaczenie dla układu nerwowego i mózgu. Podczas intensywnego wysiłku organizm wydziela endorfiny, nazywane czasami „hormonami szczęścia”, co pomaga podnieść nastrój i poprawić pewność siebie, a także sprzyja nawiązywaniu relacji z innymi ludźmi. Jednakże, być może najcenniejsze dla zdrowia mózgu i psychiki są efekty regularnego, choć niezbyt intensywnego, wysiłku fizycznego. Istotne są tutaj neurotroficzne czynniki wzrostu, które wydzielają się podczas takiego wysiłku, pobudzając wzrost neuronów i tworzenie nowych połączeń między nimi.

Ostatnie badania przeprowadzone przez zespół z University of Ottawa sugerują, że regularna aktywność fizyczna może znacząco zmniejszyć liczbę prób samobójczych u pacjentów z chorobami fizycznymi i psychicznymi. Analiza 17 badań, w których uczestniczyło ponad tysiąc osób, w większości cierpiących na depresję, wykazała aż o 77% spadek prób samobójczych. Dodatkowo, badanie wykazało, że osoby z zaburzeniami psychicznymi są zdolne do przestrzegania reżimu ćwiczeń, co przeczy powszechnemu przekonaniu, że są one niezdolne do regularnej aktywności fizycznej.

Dr Nicholas Fabiano, główny autor analizy, podkreśla, że lekarze nie powinni obawiać się przepisywania ćwiczeń swoim pacjentom z zaburzeniami psychicznymi, ponieważ badanie wykazało, że są one dobrze tolerowane przez tę grupę pacjentów. W przypadku wielu zaburzeń psychicznych, objawami negatywnymi mogą być niechęć do aktywności oraz wycofanie się. Niemniej jednak, istotne jest, aby lekarz czy psychoterapeuta wykazał się empatią i zrozumieniem, jednakże nie powinien rezygnować z sugestii podjęcia wysiłku fizycznego, dostosowanego do możliwości chorego.

Jaki rodzaj aktywności fizycznej jest doby dla psychiki?

W lutym tego roku w British Journal of Sports Medicine ukazała się obszerna analiza przeprowadzona przez zespół z University of South Australia, która obejmowała 97 przeglądów ponad tysiąca badań z udziałem prawie 130 tys. uczestników. Wyniki tych badań potwierdziły, że aktywność fizyczna przynosi wyjątkowe korzyści dla zdrowia psychicznego.

Analiza obejmowała głównie badania nad pacjentami z lekką do średniej depresją oraz, w mniejszym stopniu, nad zaburzeniami lękowymi i innymi. Wykazano, że krótkoterminowe interwencje ruchowe przynosiły najwięcej korzyści osobom z depresją o stopniu od lekkiego do umiarkowanego, zwłaszcza w przypadku ćwiczeń oporowych. Natomiast osoby z zaburzeniami lękowymi największe korzyści odnosiły z praktykowania jogi, choć warto zaznaczyć, że każda forma aktywności fizycznej, łącznie ze spacerami, przynosiła korzyści.

Dr Ben Singh, autor pracy opublikowanej w British Journal of Sports Medicine, zauważa korzystny wpływ aktywności fizycznej na zdrowie psychiczne. Podkreśla, że interwencje oparte na aktywności fizycznej mogą istotnie zmniejszyć objawy depresji i lęku we wszystkich grupach klinicznych, a niektóre grupy reagują na nie szczególnie dobrze. Dodaje także, że aktywność o większym natężeniu przynosiła większe korzyści w przypadku depresji i lęku, a dłuższe okresy ćwiczeń przynosiły mniejsze skutki w porównaniu do krótkoterminowych i średnich interwencji.

Ruch tylko dla przyjemności

Trzeba jednak pamiętać, że nie należy na siłę zmuszać bliską osobę cierpiącą z powodu depresji do aktywności fizycznej, takiej jak bieżnia czy sala gimnastyczna. Podobnie, jeśli samemu doświadcza się objawów depresyjnych, nie należy popadać w jeszcze większe przygnębienie z powodu trudności w podjęciu aktywności fizycznej. Gdy ktoś choruje na depresję, kluczowe jest przede wszystkim słuchanie zaleceń lekarza, zwłaszcza odnośnie stosowania leków lub innych terapeutycznych metod.

Renomowane amerykańskie uniwersytety zalecają osobom cierpiącym na depresję przede wszystkim wybór aktywności, która sprawia im przyjemność. Doradzają rozważenie rozpoczęcia od niewielkich, nawet pięciominutowych, dawek ruchu, a następnie stopniowe wydłużanie czasu poświęcanego na aktywność fizyczną. Korzystne mogą być także zajęcia prowadzone w grupach przez specjalistów.

Należy jednak pamiętać, że pacjent z depresją może mieć trudności nawet z zaspokojeniem podstawowych potrzeb. Dlatego, aby pomóc, ważne jest przede wszystkim towarzyszenie mu ze zrozumieniem oraz dbanie o to, aby stosował się do zaleceń terapeutycznych.

źródło PAP